آل عمران ٢٣

از الکتاب
کپی متن آیه
أَ لَمْ‌ تَرَ إِلَى‌ الَّذِينَ‌ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ‌ الْکِتَابِ‌ يُدْعَوْنَ‌ إِلَى‌ کِتَابِ‌ اللَّهِ‌ لِيَحْکُمَ‌ بَيْنَهُمْ‌ ثُمَ‌ يَتَوَلَّى‌ فَرِيقٌ‌ مِنْهُمْ‌ وَ هُمْ‌ مُعْرِضُونَ‌

ترجمه

آیا ندیدی کسانی را که بهره‌ای از کتاب (آسمانی) داشتند، به سوی کتاب الهی دعوت شدند تا در میان آنها داوری کند، سپس گروهی از آنان، (با علم و آگاهی،) روی می‌گردانند، در حالی که (از قبول حق) اعراض دارند؟

ترتیل:
ترجمه:
آل عمران ٢٢ آیه ٢٣ آل عمران ٢٤
سوره : سوره آل عمران
نزول : ٣ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢٢
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أُوتُوا نَصِیباً مِّنَ الْکِتَابِ»: بهره‌ای از کتاب بدیشان داده شده است و بدان آشنایند. مراد از چنین کسانی، رؤسای یهود، و از کتاب، تورات است. «إِلی کِتَابِ اللهِ»: مراد از کتاب خدا تورات یا قرآن است. «مُعرِضُونَ»: رویگردانان. پشت‌کنندگان.


نزول

محل نزول:

اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۱]

شأن نزول:[۲]

عكرمة از ابن عباس چنين نقل نمايد[۳] كه رسول خدا صلى الله عليه و آله به يكى از مدارس يهود وارد گرديد و آن‌ها را به يكتائى خداوند و ایمان به ذات او دعوت كرد. نعيم بن عمرو و حرث بن زيد از وى سؤال كردند و گفتند: اى محمد بر كدام دين هستى؟ پيامبر فرمود: بر ملت ابراهيم و دين او هستم. آن‌ها گفتند: ابراهيم يهودى بوده است. پيامبر فرمود: تورات را بياوريد خواهيد ديد كه برخلاف گفتار شما است آن‌ها از آوردن تورات امتناع كردند.[۴]

از سدى روايت شده كه پيامبر يهوديان را به اسلام دعوت فرمود. نعمان بن اوفى گفت: يا محمد قبول كن كه بين ما و شما احبار حكم قرار گيرند. پيامبر فرمود: حكميت قرآن را بين من و شما قبول خواهم كرد سپس اين آيه نازل گرديد.[۵]

كلبى از ابن عباس نقل نمايد: كه دو نفر زن و مرد از اهل خيبر زنا كرده بودند و اينان از اشراف قوم بودند و مجازات زنا در تورات رجم و سنگساركردن بوده، لذا نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله آمدند كه شايد تخفيفى در مجازات آن‌ها در دين اسلام باشد.

پيامبر به آن‌ها فرمود: مجازات شما رجم است. نعمان بن اوفى و يحيى بن عمر و يا عمرو بن حارث كه از سران يهود بودند، حضور داشتند. گفتند: يا محمد بر ما ظلم كردى! پيامبر فرمود: من به تورات شما حكم كردم، اينان منكر شدند.

يهوديان نزد عالم و دانشمند خود ابن صوريا رفتند، او فرمايش پيامبر را تاييد كرد و نيز گويند: او را به مدينه آوردند و او تورات را باز كرد چون به موضوع رجم رسيد دست خود را بر روى آن نهاد كه مستور بدارد عبدالله بن سلام از جا برخاست و دست وى را از آن برداشت سپس رسول خدا به يهوديان فرمود: هان اى يهوديان آيا متوجه شده ايد كه چه سان احكام را مكتوم مي‌داريد؟ سپس اين آيه نازل گرديد.[۶]

تفسیر


نکات آیه

۱ - تمرّد اهل کتاب در برابر دعوت به کتاب خداوند براى داورى، بسى شگفت آفرین است. (الم تر الى الذین ... و هم معرضون)

۲ - تمرّد اهل کتاب از حاکمیّت کتاب خدا، شاهد و دلیل کفر آنان (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً ... و هم معرضون) به نظر مى رسد این آیه، عهده دار بیان کفر اهل کتاب باشد که در آیه قبل، به آن تصریح شده است.

۳ - اطلاعات ناقص برخى اهل کتاب (یهود)، از کتاب آسمانى خویش (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتاب)

۴ - تحریف حقایق کتب آسمانى پیشین و عدم دستیابى اهل کتاب، جز به برخى از حقایق آن* (اوتوا نصیباً من الکتاب)

۵ - هدایت پذیرى از کتاب آسمانى، مبتنى بر آگاهى همه جانبه نسبت به آن است. (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتاب)

۶ - عدم قبول حکمیت تورات از سوى برخى عالمان یهود، به دنبال ارائه پیشنهاد آن از جانب پیامبر اکرم (ص) (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتاب ... هم معرضون) برداشت فوق بر اساس شأن نزولى است که درباره آیه مورد بحث نقل شده است. (مجمع البیان).

۷ - کتاب آسمانى، کتاب قانون و حکم (یُدعون الى کتاب اللّه لیحکم بینهم)

۸ - برخورد منطقى قرآن با مخالفان (یُدعون الى کتاب اللّه لیحکم بینهم) زیرا کتاب خودشان را حَکَم قرار داده است.

۹ - پیامبران و عدالتخواهانى که به دست کافران کشته شدند، خواهان حاکمیت کتب آسمانى بودند.* (یُدعون الى کتاب اللّه لیحکم بینهم) بنابراینکه فاعل محذوف «یدعون»، همان کشته شدگان مذکور در آیه قبل باشند; یعنى: یدعوهم المقتولون الى کتاب اللّه

۱۰ - برخى از عالمان اهل کتاب، حَکَمیّت و حاکمیّت کتاب خدا را پذیرفتند. (ثمّ یتولى فریق منهم) نپذیرفتن گروهى با دلالت مفهومى، اشاره به پذیرش گروهى دیگر دارد.

۱۱ - پذیرش حقانیّت اسلام از سوى برخى از عالمان اهل کتاب در عصر پیامبر (ص) (ثمّ یتولى فریق منهم)

۱۲ - وجود موضعگیریهاى متضاد در میان عالمان اهل کتاب در برابر دعوت به حکمیت کتاب آسمانى (ثمّ یتولى فریق منهم)

۱۳ - وجود نشانه هاى صدق پیامبر (ص) در تورات* اگر چنین نشانه هایى در تورات نبود، دعوت به حکمیت تورات براى رفع اختلاف در مورد دعوت پیامبر اسلام (ص)، صحیح نبود.

۱۴ - داورى پیامبر (ص) در میان یهودیان بر اساس تورات، و عدم پذیرش حکم تورات توسط برخى از آنان (یدعون الى کتاب اللّه لیحکم بینهم ثم یتولى فریق منهم) در شأن نزول آیه آمده است، پیامبر (ص) درباره زن و مردى از یهود که مرتکب زنا شده بودند; به استناد تورات، حکم به رجم آنان نمود که سبب خشم یهودیان گردید.

موضوعات مرتبط

  • اسلام: تاریخ صدر اسلام ۶، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴
  • انبیا: اهداف انبیا ۹ ; قتل انبیا ۹
  • اهل کتاب: ۱۱ اختلاف اهل کتاب ۱۲ ; عصیان ۱، ۲ ; علماى اهل کتاب ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; کفر اهل کتاب ۲ ; مؤمنان اهل کتاب ۱۱ ; اهل کتاب و تورات ۳ ; اهل کتاب و کتب آسمانى ۱، ۲، ۳، ۴، ۱۰، ۱۲، ۱۴
  • بصیرت: اهمیّت بصیرت ۵
  • تورات: ۳، ۶، ۱۳
  • عدالتخواهان: قتل عدالتخواهان ۹
  • قانون: منابع قانون ۷
  • قرآن: منطق قرآن ۸
  • کتب آسمانى: ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۷، ۱۰، ۱۲، ۱۴ تحریف کتب آسمانى ۴ ; حاکمیّت کتب آسمانى ۹
  • مخالفان: شیوه برخورد با مخالفان ۸
  • محمّد (ص): صداقت محمّد (ص) ۱۳ ; محمّد (ص) و تورات ۱۳ ; محمّد (ص) و کتب آسمانى ۱۳ ; محمّد (ص) و یهود ۶، ۱۴
  • هدایت: زمینه هدایت ۵
  • یهود: ۶، ۱۴ علماى یهود ۶ ; ناآگاهى یهود ۳ ; یهود و تورات ۶

منابع

  1. طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌۲، ص ۶۹۳.
  2. محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱۱۱.
  3. تفاسير ابن ابى حاتم و ابن المنذر.
  4. تفسير روض الجنان.
  5. تفسير روض الجنان.
  6. تفاسير روض الجنان و كشف الاسرار.